ภาษาไทย/ไวยากรณ์/การใช้เครื่องหมาย/การใช้เครื่องหมายวรรคตอน

ศิรวิทย์-แร่

อินทร์

เนื้อหา:

ไข่ปลา - จุลภาค - ทวิภาค - ทับ - นขลิขิต - บุพสัญญา - ปรัศนี - ไปยาลน้อย - ไปยาลใหญ่ - มหัพภาค - ไม้ยมก (ข้อยกเว้น) - ยัติภังค์ - วงเล็บปีกกา - วงเล็บเหลี่ยม - สัญประกาศ - อัญประกาศ - อัญประกาศเดี่ยว - อัฒภาค - อัศเจรีย์ - อักษรย่อ

ไข่ปลา

ไข่ปลา หรือ จุดไข่ปลา (...)

ใช้ละข้อความข้างท้ายที่ไม่จำเป็นหรือไม่ต้องการกล่าวถึง เพื่อแสดงว่าตัดตอนข้อความนั้นมาเพียงบางส่วน โดยต้องใส่จุดอย่างน้อย ๓ จุด
สำหรับในบทร้อยกรอง ถ้าจะละข้อความตั้งแต่ ๑ บรรทัดขึ้นไป ให้ใช้จุดไข่ปลายาวตลอดบรรทัด แต่ถ้าจะเน้นฉันทลักษณ์ก็สามารถใส่จุดไข่ปลาตามรูปแบบฉันทลักษณ์ได้
ใช้เพื่อแสดงว่ามีข้อความ แต่ข้อความนั้นลบเลือนหรือขาดหายไป และยังไม่สามารถหาหลักฐานมาประกอบหรือยืนยันได้ เช่น ข้อความในศิลาจารึก เป็นต้น

จุลภาค

จุลภาค (,)

ใช้คั่นจำนวนเลขนับจากหลักหน่วยไปทีละ ๓ หลัก

๑,๐๐๐,๐๐๐

ใช้แยกคำ ข้อความย่อย หรือประโยคย่อยให้เด่นชัดขึ้น เพื่อกันความสับสน

กรมวิชาการ, กรมศาสนา, ในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ

ใช้คั่นคำในรายการที่เขียนต่อ ๆ กันตั้งแต่ ๓ รายการขึ้นไป กรณีที่รายการสุดท้ายมีคำ "และ" หรือ "หรือ" อยู่หน้าคำ ไม่ต้องใส่จุลภาคหลังรายการรองสุดท้าย

ในหนึ่งสัปดาห์มีเจ็ดวัน ได้แก่ วันจันทร์, วันอังคาร, วันพุธ, วันพฤหัสบดี, วันศุกร์, วันเสาร์ และวันอาทิตย์

ใช้ในการเขียนบรรณานุกรม ดัชนี และนามานุกรม โดยเขียนคั่นเมื่อมีการสับที่ระหว่างนามสกุลกับชื่อ, ระหว่างชื่อ-สกุล กับคำนำหน้านาม หรือยศ, ระหว่างราชทินนาม กับบรรดาศักดิ์ ฐานันดรศักดิ์ หรือสมณศักดิ์
ใช้ในพจนานุกรม เขียนคั่นความหมายหรือบทนิยามของคำที่มีความหมายหลาย ๆ อย่าง แต่ความหมายคล้าย ๆ กัน

วิโรจน์ ว. สว่าง, แจ่มใส, รุ่งเรือง

ทวิภาค

ทวิภาค (:)

ใช้แสดงมาตราส่วนในแผนที่

๑ : ๑๐,๐๐๐

ใช้แสดงอัตราส่วน

การหุงข้าวกล้องต้องใช้ข้าวและน้ำในอัตราส่วน ๑ : ๔

ใช้แสดงสัดส่วน

การผสมดินปลูกต้องใช้ ทราย ขี้เถ้าแกลบ ดินร่วนร่อนละเอียด และปุ๋ยคอกในสัดส่วน ๑ : ๑ : ๑ : ๒

ใช้แสดงส่วนเปรียบในวิชาคณิตศาสตร์

๕ : ๑๐ = ๑ : ๒

ใช้ไขความ แทนคำว่า "คือ"

นิ. ลอนดอน : นิราศลอนดอน แบบเรียนกวีนิพนธ์

ใช้เขียนหลังคำ "ดังนี้" "ดังต่อไปนี้" เป็นต้น เพื่อแจกแจงรายการ

พืชสวนครัวที่ปลูกไว้มีหลายชนิด ดังนี้ : กะเพรา โหระพา พริกขี้หนู ตะไคร้ และตำลึง

ใช้คั่นบอกเวลา ซึ่งใช้คั่นระหว่างชั่วโมงกับนาที หรือชั่วโมงกับนาทีกับวินาที

๑๓:๓๐ น.

๑๖:๓๗:๒๓

ทับ

ทับ (/)

ใช้ขีดหลังจำนวนเลขเพื่อแบ่งจำนวนย่อยออกจากจำนวนใหญ่

บ้านเลขที่ ๘๐๐/๔๓

ใช้ขีดคั่นระหว่างเลขบอกลำดับกับเลขศักราช

การประชุมครั้งที่ ๕/๒๕๔๑

ใช้ขีดคั่นระหว่างตัวเลขแสดงวัน เดือน ปี

๑๐/๑/๒๕๕๒

ใช้ขีดคั่นระหว่างคำ "และ" กับ "หรือ" เป็น "และ/หรือ" หมายถึงอย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่างก็ได้
ใช้ขีดคั่นระหว่างคำ แทนคำว่า "หรือ" หมายถึง อย่างใดอย่างหนึ่ง

ตรอก/ซอย

อำเภอ/เขต

ใช้ขีดคั่นระหว่างคำ มีความหมายว่า "ต่อ"

กิโลเมตร/ชั่วโมง

ไมล์/ชั่วโมง

นขลิขิต

นขลิขิตหรือวงเล็บ ( )

ใช้กับข้อความที่อธิบายไว้เพื่อช่วยให้ชัดเจนขึ้น

ตาของเธอสวยเหมือนตาเนื้อทราย (เนื้อทรายเป็นชื่อสัตว์ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีนัยน์ตาสวยมาก)

ใช้กับข้อมูลบางอย่างเพื่อเตือนความจำ

กรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. ๒๓๒๕ - ปัจจุบัน)

ใช้คร่อมนามเต็มที่เขียนไว้ใต้ลายเซ็น
ใช้คร่อมตัวเลขหรือตัวอักษรที่เป็นหัวข้อบอกเชิงอรรถ
ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ หรือเขียนสูตรเคมีเพื่อกั้นกลุ่มตัวเลขหรือสัญลักษณ์

ปรัศนี

ปรัศนี (?)

ใช้เมื่อสิ้นสุดประโยคคำถาม
ใช้หลังข้อความที่แสดงความสงสัยหรือไม่แน่ใจ

คุณต้องการศึกษาที่แห่งใด?

ไปยาลน้อย

ไปยาลน้อย (ฯ)

ใช้ละบางส่วนของคำ โดยมากใช้สำหรับชื่อเฉพาะหรือสำนวนที่รู้จักกันดี

กรุงเทพฯ อ่านว่า กรุงเทพมหานคร และ "ข้าฯ" อ่านว่า ข้าพเจ้า

ใช้ในการเขียนวัน เดือน ปี แบบไทย

ไปยาลใหญ่

ไปยาลใหญ่ (ฯลฯ)

ใช้ละคำที่มีอีกมากเพื่อประหยัดเวลาและหน้ากระดาษ

เครื่องครัวมี กระทะ ตะหลิว จาน ช้อน ฯลฯ เมื่ออ่านถึง ฯลฯ ต้องอ่านว่า ละ หรือ และอื่น ๆ

มหัพภาค

มหัพภาค (.)

ใช้เขียนไว้หลังตัวอักษรเพื่อแสดงให้รู้ว่าเป็นอักษรย่อ

ประโยชน์ของอักษรย่อคือ ช่วยให้เขียนได้สั้นลง และที่สำคัญเพื่อความรวดเร็วเมื่อมีระยะเวลาอันจำกัดในการเขียน การย่อจะใช้พยัญชนะต้นของแต่ละพยางค์เป็นตัวย่อ แต่เวลาอ่านอักษรย่อต้องอ่านคำเต็ม

กม. อ่านว่า กิโลเมตร

พ.ศ. อ่านว่า พุทธศักราช

อสมท. อ่านว่า องค์การสื่อสารมวลชนแห่งประเทศไทย

ค.ร.ม. อ่านว่า คณะรัฐมนตรี

ธ.ค. อ่านว่า ธันวาคม

ด.ญ. อ่านว่า เด็กหญิง

นม. อ่านว่า นครราชสีมา

ใช้เขียนหลังจากจบข้อความหรือประโยค
ใช้เขียนหลังตัวเลขหรืออักษรที่บอกลำดับข้อ
ใช้เขียนคั่นระหว่างชั่วโมงกับนาทีเพื่อบอกเวลา อาจเขียนเลขบอกชั่วโมงเป็นเลข ๑ หลักก็ได้

๑๐.๓๐ น.

๐๕.๔๔ น.

๕.๔๔ น.

ใช้เขียนแสดงทศนิยมในจำนวนเลข เช่น

๕๐.๕๐ บาท

๑.๒ กิโลเมตร

ใช้เขียนแสดงจำนวนทศนิยมไม่รู้จบ

๒.๓๓๓...

ใช้แทนเครื่องหมายคูณในวิชาคณิตศาสตร์

a.b = a × b

ใช้คั่นสูตรเคมีเพื่อแสดงสูตรของสารประกอบในสารประกอบเชิงซ้อน

ไม้ยมก

ไม้ยมก (ๆ) มีวิธีใช้ดังนี้

ใช้เพื่อซ้ำคำ

เมื่อเด็ก ๆ เขาอ้วนมาก (อ่านว่า เมื่อเด็กเด็ก)

ใช้เพื่อซ้ำวลี

เธอเดินไป ๆ อย่างไม่มีจุดหมาย (อ่านว่า เดินไป เดินไป)

ใช้เพื่อซ้ำประโยค

จะทำอย่างไรดี ๆ (อ่านว่า จะทำอย่างไรดี จะทำอย่างไรดี)

ข้อยกเว้น

ไม่ใช้ไม้ยมกในกรณีต่อไปนี้

คำเดิมที่ทำหน้าที่ต่างกันไม่ใช้ไม้ยมก

สถานที่ที่ฉันอยากไปเที่ยวคือเมืองโบราณ [ที่คำที่ ๒ ทำหน้าที่เป็นประพันธสรรพนาม]

ทุเรียนขายเป็นกิโลกิโลละ ๘๕ บาท [กิโลคำที่ ๒ ทำหน้าที่เป็นประธาน]

ในการเขียนคำประพันธ์ไม่ใช้ไม้ยมกในคำซ้ำกัน

เรื่อยเรื่อยมาเรียงเรียง นกบินเฉียงไปทั้งหมู่

คำว่า นานา และ จะจะ ไม่ใช้ไม้ยมก

เขาพูดกันไปต่าง ๆ นานา

เห็นกันจะจะว่าเขาทำอย่างนั้น

ยัติภังค์

ยัติภังค์ (-)

ใช้ใส่เมื่อต้องแยกคำ เนื่องจากมาอยู่ตรงสุดบรรทัด แล้วไม่สามารถบรรจุคำเต็มได้
ใช้ใส่ไว้ท้ายวรรคหน้าของบทร้อยกรองเพื่อต่อพยางค์หรือคำที่ต้องเขียนคาบวรรคกัน เพื่อให้ถูกต้องตามฉันทลักษณ์
ใช้เขียนแยกพยางค์ เพื่อบอกคำอ่าน

กตเวทิตา อ่านว่า กะ - ตะ - เว - ทิ - ตา

ใช้ในพจนานุกรม เพื่อแสดงว่าคำนั้นมีคำอื่นมาต่อท้าย, เพื่อแทนคำอ่านของพยางค์ที่ไม่มีปัญหาในการออกเสียง, เพื่อใช้แทนส่วนหน้าของคำคู่ที่ละส่วนหน้าไว้และเพื่อใช้แทนคำที่มาจากข้างต้นที่ละไว้โดยไม่ต้องเขียนซ้ำ มักใช้ในกรณีที่เป็นรายการชุดเดียวกัน
ใช้ในความหมายว่า "และ" หรือ "กับ"

ทิวา - ราตรี

กามนิต - วิสิฏฐี

ใช้แทนความหมายว่า "ถึง" เพื่อแสดงช่วงเวลา จำนวน สถานที่ ฯลฯ

กรุงเทพฯ-เชียงใหม่

๑๐:๐๐ - ๑๔:๐๐ น.

ใช้ขยายความ

ถิ่น-อีสาน หมายความว่า เป็นภาษาถิ่นที่ใช้ในภาคอีสาน

ใช้แสดงลำดับย่อยของรายการที่ไม่ใส่ตัวอักษร

หมายเลขโทรศัพท์ ๒๔๘-๖๒๘๐

ใช้แยกตัวอักษรเพื่อให้เห็นการสะกดชัดเจน

ร-า-ษ-ฎ-ร

วงเล็บปีกกา

วงเล็บปีกกา {}

ใช้พ่วงคำซึ่งอยู่คนละบรรทัดเข้าด้วยกัน เพื่อให้รู้ว่าเป็นกลุ่มเดียวกัน อาจใช้เพียงข้างใดข้างหนึ่งก็ได้
ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ เพื่อกั้นสมาชิกของเซต หรือกั้นกลุ่มตัวเลขหรือกลุ่มสัญลักษณ์ที่มีวงเล็บอื่นอยู่แล้ว ไว้เป็นกลุ่มเดียวกัน

{a, b, c, d, e}

{๑๕ + ๕ + [๒๑ - ๘(๓ - ๑)]}

วงเล็บเหลี่ยม

วงเล็บเหลี่ยม []

ใช้คร่อมคำหรือข้อความเพื่อแยกออกจากข้อความอื่น ในกรณีที่ข้อความนั้นมีการใช้เครื่องหมายวงเล็บแบบอื่นอยู่แล้ว
ใช้ในพจนานุกรม สำหรับบอกคำอ่าน
ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ เพื่อกั้นกลุ่มตัวเลขหรือกลุ่มสัญลักษณ์ที่มีวงเล็บอื่นอยู่แล้ว
ใช้ในทางวิทยาศาสตร์ สำหรับกั้นกลุ่มตัวเลขหรือกลุ่มสัญลักษณ์เพื่อแสดงความหมายต่าง ๆ

สัญประกาศ

สัญประกาศ (_____)

ใช้ขีดเส้นใต้ข้อความที่สำคัญ

วันขึ้นปีใหม่ของไทยตรงกับวันที่ ๑ มกราคมของทุกปี

ใช้ขีดเส้นใต้ข้อความที่เป็นหัวข้อหรือข้อความที่ต้องการให้เด่นเป็นพิเศษ

สำเนียงส่อภาษา กิริยาส่อสกุล

อัญประกาศ

อัญประกาศ (กลาง)
อัญประกาศเดี่ยว (ล่าง)

อัญประกาศ (" ") เป็นเครื่องหมายที่ใช้คร่อมตัวอักษร คำ กลุ่มคำ หรือข้อความที่มีลักษณะพิเศษหรือเป็นส่วนของคำพูด มีวิธีใช้ดังนี้

ใช้เมื่อต้องการให้ผู้อ่านสังเกตคำใดคำหนึ่ง

สาวแรกรุ่นเปรียบเสมือน "ดอกไม้แรกแย้ม"

ใช้เมื่อต้องการให้ผู้อ่านทราบว่าเป็นบทสนทนา ในกรณีที่มีทั้งบทบรรยายและบทสนทนา

เขาบอกฉันว่า "พรุ่งนี้เขาจะไปชะอำ"

ใช้เมื่อยกข้อความตอนใดตอนหนึ่งจากหนังสืออีกเล่มหนึ่ง ซึ่งไม่ใช่หนังสือที่ผู้เขียนกำลังเขียนมา

เราไม่ควรเชื่อใครง่าย ๆ ดังที่สุนทรภู่เคยกล่าวไว้ในเรื่องพระอภัยมณีว่า "แล้วสอนว่าอย่าไว้ใจมนุษย์ มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด ถึงเถาวัลย์พันเกี่ยวที่เลี้ยวลด ก็ไม่คดเหมือนหนึ่งในน้ำใจคน"

อัญประกาศเดี่ยว

อัญประกาศเดี่ยว (' ')

ใช้เขียนเป็นอัญประกาศซ้อนในข้อความที่มีอัญประกาศอยู่แล้ว

ทนายของจำเลยแย้งขึ้นมาว่า "เมื่อสักครู่พยาน พูดว่า 'ผมได้ยินเสียงไม่ค่อยชัด' จึงขอเลื่อนเวลาเพื่อตรวจสอบให้แน่ชัด "

อัฒภาค

อัฒภาค (;)

ใช้แยกประโยคเปรียบเทียบออกจากกัน
ใช้คั่นระหว่างประโยคที่สมบูรณ์ ๒ ประโยค เพื่อแสดงความต่อเนื่องของประโยคทั้งสอง
ใช้แบ่งประโยค กลุ่มคำ หรือกลุ่มตัวเลขที่มีเครื่องหมายจุลภาคอยู่แล้วให้เป็นส่วน ๆ ชัดเจนขึ้น

๑,๓๓๕; ๕๔๑; ๓๕,๙๘๔

ใช้คั่นคำในรายการที่มีจำนวนมาก ๆ เพื่อจำแนกรายการออกเป็นพวก ๆ
ใช้ในพจนานุกรม เขียนคั่นบทนิยามของคำที่มีความหมายหลายอย่าง แต่ความหมายก็ยังมีนัยเนื่องกับความหมายเดิม และยังใช้คั่นบทนิยามของคำที่มีความหมายไม่สัมพันธ์กันด้วย

จร ก. ดู; ไป, เกี่ยวไป; ประพฤติ

อัศเจรีย์

อัศเจรีย์ (!) โดยทั่วไปใช้เป็นเครื่องหมายที่ใช้เขียนไว้ข้างหลังคำหรือกลุ่มคำที่แสดงอารมณ์และความรู้สึกต่าง ๆ เช่น ดีใจ เสียใจ ตกใจ รับรู้ ประหลาดใจ พอใจ หรืออื่น ๆ มีวิธีใช้ดังนี้

เขียนไว้ข้างหลังคำอุทานเพื่อแสดงอารมณ์ และความรู้สึกที่เกิดขึ้น เช่น

โอ๊ย! เจ็บจังเลย

เฮ้อ! โล่งอกไปที

โถ! น่าสงสารจัง

เขียนไว้หลังข้อความที่ต้องการให้ผู้อ่านสังเกตและระมัดระวัง มักเป็นข้อความเตือนใจ เช่น

ระวัง! คนข้ามถนน

อันตราย! ไฟฟ้าแรงสูง

ใช้เขียนหลังคำที่เลียนแบบเสียงธรรมชาติ

เปรี้ยง!

โครม!

ใช้ในวิชาคณิตศาสตร์ เป็นเครื่องหมายแฟกทอเรียล เขียนหลังตัวเลขหรือตัวอักษร แสดงถึงผลคูณต่อเนื่อง

๕! (อ่านว่า แฟกทอเรียลห้า) = ๕ x ๔ x ๓ x ๒ x ๑