สารละลาย/ความเข้มข้นของสารละลาย

สารละลาย เป็นสารเนื้อเดียวที่มีองค์ประกอบของสารตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไปมารวมกันในอัตราส่วนที่ไม่คงที่ ประกอบด้วย ตัวทำละลายและตัวละลาย มีทั้ง 3 สถานะ ดังนี้

1. สารละลายสถานะแก๊ส เช่น อากาศ

2. สารละลายสถานะของเหลว เช่น น้ำเกลือ น้ำเชื่อม ทิงเจอร์ไอโอดีน เป็นต้น

3. สารละลายสถานะของแข็ง เช่น นาก ทองเหลือง ทองสัมฤทธิ์ ฟิวส์ เป็นต้น

เกณฑ์ในการพิจารณาว่าสารใดเป็นตัวทำละลายหรือตัวละลาย

1. ตัวทำละลายและตัวละลายมีสถานะต่างกัน

เกณฑ์ ตัวทำละลาย คือ สารที่มีสถานะเดียวกันกับสารละลาย ตัวละลาย คือ สารที่มีสถานะต่างจากสารละลาย

ตัวอย่าง

                              สารละลายน้ำตาลทราย   ประกอบด้วย    น้ำ          +      น้ำตาลทราย
                                  ( ของเหลว )                              ( ของเหลว )       ( ของแข็ง )

ดังนั้น

ตัวทำละลาย คือ น้ำ

ตัวละลาย คือ น้ำตาลทราย

2. ตัวทำละลายและตัวละลายมีสถานะเดียวกัน

เกณฑ์ ตัวทำละลาย คือ สารที่มีปริมาณมาก

ตัวละลาย คือ สารที่มีปริมาณน้อย

ตัวอย่าง

ฟิวส์   ประกอบด้วย     บิสมัท  50%   +   ตะกั่ว  25%   +   ดีบุก 25%
มีปริมาณ ดังนี้               ( มาก )               ( น้อย )               ( น้อย ) 

ดังนั้น ตัวทำละลาย คือ บิสมัท

ตัวละลาย คือ ตะกั่ว ดีบุก

ความเข้มข้นของสารละลาย เป็นค่าที่บอกให้ทราบถึงปริมาณตัวละลายที่มีในสารละลาย ว่ามีจำนวนมากน้อยเพียงใด

สารละลายเข้มข้น คือ สารละลายที่มีปริมาณตัวละลายมาก

สารละลายเจือจาง คือ สารละลายที่มีปริมาณตัวละลายน้อย

สารละลายอิ่มตัว คือ สารละลายที่ไม่สามารถละลายตัวละลายได้อีกต่อไป ณ อุณหภูมิขณะนั้น ซึ่งถ้าใส่ตัวละลายเพิ่มลงไปอีก จะเหลือตะกอนอยู่ที่ก้นภาชนะ การบอกความเข้มข้นของสารละลายแสดงด้วยหน่วยร้อยละ ดังนี้

1. ร้อยละโดยมวล

      เป็นการบอกมวลของตัวละลายเป็นกรัมในสารละลาย 100 กรัม เช่น สารละลายน้ำตาลเข้มข้นร้อยละ 10 โดยมวล หมายความว่า มีน้ำตาล 10 กรัม ละลายอยู่ในสารละลายน้ำตาล 100 กรัม หรือสารละลายน้ำตาลประกอบด้วยน้ำตาล  10 กรัม ละลายอยู่ในน้ำ 90 กรัม (100-10 = 90) 
[ การใช้หน่วยของมวลเป็น กรัม  เขียนสัญลักษณ์ คือ g ]

2. ร้อยละโดยปริมาตร

      เป็นการบอกปริมาตรของตัวละลายเป็นลูกบาศก์เซนติเมตรในสารละลาย 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร เช่น สารละลายเอทานอลในน้ำเข้มข้นร้อยละ 15 โดยปริมาตร หมายความว่า  สารละลายเอทานอลในน้ำ 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร มีเอทานอลละลายอยู่ 15 ลูกบาศก์เซนติเมตร ดังนั้นจึงมีน้ำซึ่งเป็นตัวทำละลาย 85 ลูกบาศก์เซนติเมตร (100-15 = 85)
[ การใช้หน่วยของปริมาตรเป็น ลูกบาศก์เซนติเมตร  เขียนสัญลักษณ์ คือ cm3 ]

3. ร้อยละโดยมวลต่อปริมาตร

      เป็นการบอกมวลตัวละลายเป็นกรัมในสารละลาย 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร เช่น สารละลายยูเรียเข้มข้นร้อยละ 25 โดยมวลต่อปริมาตร หมายความว่า สารละลายยูเรีย 100 ลูกบาศก์เซนติเมตร  มียูเรียละลายอยู่ 25 กรัม
[ การใช้หน่วยของมวลเป็น กรัม  เขียนสัญลักษณ์ คือ g และ การใช้หน่วยของปริมาตรเป็น ลูกบาศก์เซนติเมตร  เขียนสัญลักษณ์ คือ cm3 ]