ภาษาละติน/บทที่ 6
หน้าที่ (ต่อ)
แก้ไขการกที่มา (Ablative) เป็นการกที่บ่งบอกแหล่งที่มา แหล่งกำเนิด หรือเครื่องมือของกริยา จะใช้ร่วมกับบุพบท
กฎ: คำนามที่มีรูปเอกพจน์ การกประธาน ลงวิภัตติ -a จะมีรูปเอกพจน์ การกที่มา ลงวิภัตติด้วย -ā และมีรูปพหูพจน์ ลงวิภัตติด้วย -īs
การกอุทาน (Vocative) เป็นการกที่ใช้ระบุการอุทานชื่อ
กฎ: คำนามรูปเอกพจน์และพหูพจน์ การกประธาน ที่ลงท้ายด้วยวิภัตติ -a และ -ae จะมีรูปเดียวกันกับรูปเอกพจน์และพหูพจน์ การกอุทาน
บุพบท
แก้ไขคำบุพบทในภาษาละตินจะมีส่วนเติมเต็มได้สองการก คือ การกที่มา หรือการกกรรมตรง ขึ้นกับบุพบทแต่ละตัว
คำบุพบทต่อไปนี้มีส่วนเติมเต็มเป็นการกที่มา
| บุพบท | ความหมาย |
|---|---|
| ā, ab | จาก (อังกฤษ: away from เช่น เขาอาศัยอยู่ห่างจากกรุงเทพ) |
| dē | จาก (อังกฤษ: down from เช่น เขามาจากกรุงเทพ) |
| ē, ex | จาก (อังกฤษ: out from เช่น เขาออกมาจากห้องเรียน) |
| cum | ด้วย (เช่น กินข้าวด้วยซ้อม เดินทางด้วยรถ) |
| in | ใน, บน (เช่น เขาอาศัยอยู่บนเกาะ) |
คำคุณศัพท์
แก้ไขคำคุณศัพท์ ใช้ขยายคำนามเพื่อบอกลักษณะเฉพาะ เช่น
| ประโยค | Puella parva bonam deam amat. |
|---|---|
| เด็กผู้หญิงตัวเล็กชอบเทพีที่ดี |
คำว่า parva และ bonam เป็นคำคุณศัพท์ที่ขยาย puella และ deam ตามลำดับ
กฎ: คำคุณศัพท์จะผันตามพจน์และการกของคำนามที่มันขยาย
โปรดสังเกตประโยคต่อไปนี้
| ประโยค | Puella est parva. |
| เด็กผู้หญิงมีตัวเล็ก | |
| ประโยค | Puella parva bonam deam amat. |
| เด็กผู้หญิงตัวเล็กชอบเทพีที่ดี |
จะสังเกตได้ว่า คำคุณศัพท์จะผันตามพจน์และการกของคำนาม ไม่ว่าจะขยายคำนาม หรือเป็นส่วนเติมเต็มของ copula
คำศัพท์
แก้ไขคำคุณศัพท์
แก้ไข- bona ค. ดี (อังกฤษ: bonus)
- grāta ค. น่าพึงพอใจ (อังกฤษ: great)
- magna ค. ใหญ่, ยิ่งใหญ่ (อังกฤษ: magnitude)
- mala ค. เลว, ไม่ดี (อังกฤษ: malaria)
- parva ค. เล็ก, น้อย
- pulchra ค. สวย, น่ารัก
- sōla ค. โดดเดี่ยว (อังกฤษ: isolate)
คำนาม
แก้ไข- ancilla น. สาวใช้
- Jūlia น. จูเลีย
สรรพนาม
แก้ไข- mea ส. ของฉัน
- tua ส. ของท่าน
- quid ส. อะไร? (รูปเอกพจน์ การกประธานและการกกรรมตรง)
กริยาวิเศษณ์
แก้ไข- cūr ว. ทำไม?
- nōn ว. ไม่
Enclitics
แก้ไข- -ne หรือเปล่า? เช่น amat (เขา/เธอ/มัน) ชอบ > amatne (เขา/เธอ/มัน) ชอบหรือเปล่า?
แบบทดสอบ
แก้ไขจงศึกษาบทสนทนาระหว่างกัลบากับจูเลีย แล้วแปลเป็นภาษาไทย
| Jūlia: | Quis, Galba, est Diāna? |
| Galba: | Diāna, Jūlia, est pulchra dea lūnae et silvārum. |
| Jūlia: | Cujus fīlia, Galba, est Diāna? |
| Galba: | Lātōnae fīlia, Jūlia, est Diāna. |
| Jūlia: | Quid Diāna portat? |
| Galba: | Sagittās Diāna portat. |
| Jūlia: | Cūr Diāna sagittās portat? |
| Galba: | Diāna sagittās portat, Jūlia, quod malās ferās silvae magnae necat. |
| Jūlia: | Amatne Lātōna fīliam? |
| Galba: | Amat, et fīlia Lātōnam amat. |
| Jūlia: | Quid fīlia tua parva portat? |
| Galba: | Corōnās pulchrās fīlia mea parva portat. |
| Jūlia: | Cui fīlia tua corōnās pulchrās dat? |
| Galba: | Diānae corōnās dat. |
| Jūlia: | Quis est cum fīliā tuā? Estne sōla? |
| Galba: | Sōla nōn est; fīlia mea parva est cum ancillā meā. |
ข้อสังเกตจากบทสนทนา
- คำนามในการกอุทาน จะไม่ได้อยู่หน้าสุดของประโยคอย่างที่ภาษาไทยเป็น
- การตอบคำถาม ใช่/ไม่ใช่ จะใช้การทวนกริยาซ้ำ เช่น คำถาม Pugnatne nauta? (นักเดินเรือกำลังต่อสู้หรือเปล่า) ถ้าจะตอบใช่ ก็ตอบเพียง Pugnat. ถ้าจะตอบไม่ใช่ ก็ตอบเพียง Nōn pugnat.