การผันคำนามเพื่อบอกการก

แก้ไข

ในภาษาละติน การเรียงลำดับคำภายในประโยคจะเป็น ประธาน-กรรม-กริยา แต่ละส่วนอาจสลับที่กันได้ โดยคำนามที่เป็นประธานและกรรมจะผันวิภัตติต่างกันเพื่อบ่งบอกการก (หน้าที่ทางไวยากรณ์) ที่แตกต่างกัน เช่น

Domina fīliam amat.
Fīliam domina amat.
Amat fīliam domina.
Domina amat fīliam.
นายหญิงชอบลูกสาว
Fīlia dominam amat.
Dominam fīlia amat.
Amat dominam fīlia.
Fīlia amat dominam.
ลูกสาวชอบนายหญิง

จะสังเกตได้ว่า ประธานจะลงวิภัตติด้วย -a ในขณะที่กรรมจะลงวิภัตติด้วย -am

ถ้าเทียบกับภาษาอังกฤษแล้ว ภาษาอังกฤษจะมีการกสามชนิด ได้แก่ การกประธาน (nominative) การกเจ้าของ (possessive) และการกกรรม (objective) การกประธานและการกกรรมจะมีวิภัตติเหมือนกัน คือไม่เปลี่ยนรูปคำนาม ในขณะที่การกเจ้าของจะมีวิภัตติเป็น 's หรือ ' ถึงกระนั้น ปฤจฉาสรรพนามจะเห็นสภาพการผันได้ชัดเจนกว่า กล่าวคือ who? > whose? > whom?

ตารางเปรียบเทียบการผันวิภัตติระหว่างอังกฤษกับละตินจะเป็นดังนี้

พจน์ ภาษาอังกฤษ ภาษาละติน
การผัน who ชื่อการก การผัน domina ชื่อการก
เอกพจน์ Who? Nominative
ประธาน
domina
นายหญิง
Nominative
ประธาน
Whose? Possessive
เจ้าของ
dominae
ของนายหญิง
Genitive
เจ้าของ
Whom? Objective
กรรม
dominam
นายหญิง
Accusative
กรรมตรง
พหูพจน์ Who? Nominative
ประธาน
dominae
นายหญิงทั้งหลาย
Nominative
ประธาน
Whose? Possessive
เจ้าของ
dominārum
ของนายหญิงทั้งหลาย
Genitive
เจ้าของ
Whom? Objective
กรรม
dominās
นายหญิงทั้งหลาย
Accusative
กรรมตรง

ข้อสังเกตจากตารางเปรียบเทียบการผันวิภัตติของอังกฤษ-ละติน หากคำนามที่มีวิภัตติเอกพจน์ การกประธาน ลงท้ายด้วย -a

  • รูปพหูพจน์ การกประธาน จะลงวิภัตติ -ae
  • รูปเอกพจน์ การกเจ้าของ จะลงวิภัตติ -ae ส่วนรูปพหูพจน์จะลงวิภัตติ -ārum
  • รูปเอกพจน์ การกกรรมตรง จะลงวิภัตติ -am ส่วนรูปพหูพจน์จะลงวิภัตติ -ās
  • รูปเอกพจน์ การกเจ้าของ และรูปพหูพจน์ การกประธาน จะมีลงท้ายด้วยวิภัตติเดียวกัน

แบบทดสอบ

แก้ไข

จงบอกพจน์และการก และแปลคำต่อไปนี้

  1. Silva, silvās, silvam
  2. Fugam, fugae, fuga
  3. Terrārum, terrae, terrās
  4. Aquās, causam, lūnās
  5. Fīliae, fortūnae, lūnae
  6. Injūriās, agricolārum, aquārum
  7. Injūriārum, agricolae, puellās
  8. Nautam, agricolās, nautās
  9. Agricolam, puellam, silvārum