ภาษาบาลีสำหรับผู้เริ่มต้น/บทที่ 1

คำศัพท์

คำนามเพศชายที่ลงท้ายด้วย -a

manussa	มนุษย์, ผู้ชาย
brāhmaṇa	พราหมณ์
kumāra	กุมาร, เด็กผู้ชาย
nara, purisa	คน (นรบดี - เจ้าคน), บุรุษ
putta	บุตรชาย
vāṇija	พ่อค้า (วานิช)
kassaka	กสิกร, ชาวนา
mātula	ลุง
bhūpāla	ภูบาล, พระราชา
Buddha, Tathāgata, Sugata	พระพุทธเจ้า, ตถาคต (...สุคโต โลกวิทู... ในบทสรรเสริญพระพุทธคุณ)
sahāya, sahāyaka, mitta	สหาย, มิตร, เพื่อน

คำกริยา

bhāsati	พูด (ภาษา)
bhuñjati	กิน (บริโภคภุญช์)
chindati	ตัด
dhāvati	วิ่ง
pacati	ปรุงอาหาร
sayati	นอน, หลับ (พระพุทธรูปปางไสยาสน์)
gacchati	ไป
kasati	ไถนา (กสิกร)
passati	เห็น
āgacchati	มา

การผันคำนามเพศชายที่ลงท้าย -a

การผันคำนามเพศชายที่ลงท้ายด้วย -a ให้ทำหน้าที่เป็นประธานของประโยค มีหลักการผันดังนี้

1. ถ้าต้องการให้เป็นเอกพจน์ ให้เติม -o ลงไปที่ท้ายของต้นเค้าคำนาม
2. ถ้าต้องการให้เป็นพหูพจน์ ให้เติม -ā ลงไปที่ท้ายของต้นเค้าคำนาม

เอกพจน์:

1. nara + o = naro
2. mātula + o = mātulo
3. kassaka + o = kassako

พหูพจน์:

1. nara + ā = narā
2. mātula + ā = mātulā
3. kassaka + ā = kassakā

การผันคำกริยากาลปัจจุบันสำหรับประธานบุรุษที่ 3 ทั้งเอกพจน์และพหูพจน์

กริยาดังที่แสดงในรายการข้างบนนั้นเป็นการผสมกันระหว่างต้นเค้าคำนาม bhāsa, paca, kasa กับท้ายเสียง -ti ซึ่งบอกกาลปัจจุบันของประธานบุรุษที่สามที่เป็นเอกพจน์

ถ้าต้องการเปลี่ยนกริยาให้เป็นประธานบุรุษที่สาม พหูพจน์ ให้เปลี่ยนท้ายเสียงจาก -ti ไปเป็น -nti แทน เช่น

บุรุษที่สาม เอกพจน์:

1. bhāsati = เขา/เธอ/มัน พูด
2. pacati = เขา/เธอ/มัน ปรุงอาหาร
3. kasati = เขา/เธอ/มัน ไถนา

บุรุษที่สาม พหูพจน์:

1. bhāsanti = พวกเขา/พวกเธอ/พวกมัน พูด
2. pacanti = พวกเขา/พวกเธอ/พวกมัน ปรุงอาหาร
3. kasanti = พวกเขา/พวกเธอ/พวกมัน ไถนา

รูปแบบประโยค

ประโยคในภาษาบาลีจะเรียงเป็น ประธาน + กริยา (SV) โดยกริยาจะผันตามประธาน เช่น

ประธานบุรุษที่สาม เอกพจน์:

1. Naro bhāsati. = คนพูด
2. Mātulo pacati. = ลุงปรุงอาหาร
3. Kassako kasati. = ชาวนาไถนา

ประธานบุรุษที่สาม พหูพจน์:

1. Narā bhāsanti. = พวกคนพูด
2. Mātulā pacanti. = พวกลุงปรุงอาหาร
3. Kassakā kasanti. = พวกชาวนาไถนา

แบบฝึกหัด

จงแปลเป็นภาษาไทย

1. Bhūpālo bhuñjati.
2. Puttā sayanti.
3. Vāṇijā sayanti.
4. Buddho passati.
5. Kumāro dhāvati.
6. Mātulo kasati.
7. Brāhmaṇā bhāsanti.
8. Mittā gacchanti.
9. Kassakā pacanti.
10. Manusso chindati.
11. Purisā dhāvanti.
12. Sahāyako bhuñjati.
13. Tathāgato bhāsati.
14. Naro pacati.
15. Sahāyā kasanti.
16. Sugato āgacchati.

จงแปลเป็นภาษาบาลี

1. พวกบุตรวิ่ง
2. ลุงเห็น
3. พระพุทธเจ้าเสด็จมา
4. พวกเด็กผู้ชายกิน
5. พวกพ่อค้าไป
6. ผู้ชายนอนหลับ
7. พวกพระราชาเสด็จไป
8. พราหมณ์ตัด
9. พวกเพื่อนพูด
10. ชาวนาไถนา
11. พ่อค้ามา
12. พวกบุตรตัด
13. พวกลุงพูด
14. เด็กผู้ชายวิ่ง
15. เพื่อนพูด
16. พระพุทธเจ้าทรงเห็น