ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ภาษาบาลีสำหรับผู้เริ่มต้น/บทที่ 3"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัดที่ 47:
|}
== การผันคำนามเพศชายที่ลงท้ายด้วยเสียง
การผันคำนามเพศชายที่ลงท้ายด้วย -a ให้ทำหน้าที่เป็น<u>เครื่องมือในการกระทำ</u> มีหลักการดังนี้▼
คำนามที่ทำหน้าที่เป็นเครื่องทำหรือ'''เครื่องมือในการกระทำ'''ของประโยค เรียกว่า {{w|การก|กรณการก}} (instrumental case) ในภาษาบาลีเรียกว่า '''ตติยา''' หรือการผันคำนามลำดับที่สาม ในประโยคภาษาไทย ''ฉันเขียนจดหมาย<u>ด้วยปากกา</u></u>'' คำว่าปากกาทำหน้าที่เป็นเครื่องทำ โดยใช้คำบุพบท "ด้วย" เป็นตัวบ่งชี้เครื่องทำ
|}▼
|}▼
▲การผันคำนามเพศชายที่ลงท้ายด้วยเสียง อะ (-a)
# รูป<u>เอกพจน์</u>ในการกนี้ให้เติมนิคหิต '''เ–น''' (-ena) ท้ายต้นเค้าคำนาม
# รูป<u>พหูพจน์</u>ในการกนี้ให้เติม '''เ–หิ''' หรือ '''เ–ภิ''' (-ehi, -ebhi) ท้ายต้นเค้าคำนาม รูป "เ–ภิ" เป็นรูปผันโบราณที่ยังพบได้บ้าง
เมื่อแปลจะมีความหมายว่า "ด้วย...", "โดย...", "ตาม..." หรือ "กับ..."
{|
! ต้นเค้าคำนาม + รูปผัน || || colspan="2" | เครื่องทำ เอกพจน์
| รถ + '''เ-น'''<br/>(ratha + -ena) || → || style="background: #FFFF99" | '''รเถน'''<br/>(rathena) || ด้วยรถ, โดยรถ
| ขคฺค + '''เ-น'''<br/>(khagga + -ena) || → || style="background: #FFFF99" | '''ขคฺเคน'''<br/>(khaggena) || ด้วยดาบ, โดยดาบ
|-
| กสฺสก + '''เ-น'''<br/>(kassaka + -ena) || → || style="background: #FFFF99" | '''กสฺสเกน'''<br/>(kassakena) || กับชาวนา, ตามชาวนา
|-
! ต้นเค้าคำนาม + รูปผัน || || colspan="2" | เครื่องทำ พหูพจน์
|-
| รถ + '''เ-หิ'''/'''เ-ภิ'''<br/>(ratha + -ehi/-ebhi) || → || style="background: #FFFF99" | '''รเถหิ''', '''รเถภิ'''<br/>(rathehi, rathebhi) || ด้วยรถทั้งหลาย, โดยรถทั้งหลาย
|-
| ขคฺค + '''เ-หิ'''/'''เ-ภิ'''<br/>(mātula + -ehi/-ebhi) || → || style="background: #FFFF99" | '''ขคฺเคหิ''', '''ขคฺเคภิ'''<br/>(khaggehi, khaggebhi) || ด้วยดาบทั้งหลาย, โดยดาบทั้งหลาย
|-
| กสฺสก + '''เ-หิ'''/'''เ-ภิ'''<br/>(kassaka + -ehi/-ebhi) || → || style="background: #FFFF99" | '''กสฺสเกหิ''', '''กสฺสเกภิ'''<br/>(kassakehi, kassakebhi) || กับพวกชาวนา, ตามพวกชาวนา
|}
เนื่องจากกรณการกแสดงถึงเครื่องมือในการกระทำ ทำให้คำนามที่ผันรูปนี้ส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นเครื่องมือ อุปกรณ์ พาหนะ ทาง ตามวัตถุประสงค์ของการผันในหลักนี้
== รูปแบบประโยค ==
| |||